Αρχαία Ζώνη

Αγγεία διαφόρων τύπων, περίτεχνα κοσμήματα, πήλινα ειδώλια και λυχνάρια, πήλινες σαρκοφάγοι, μαρμάρινες ταφικές στήλες και ενεπίγραφες βάσεις επιτυμβίων από τη νεκρόπολη και τα οικιστικά σύνολα της Ζώνης αποτυπώνουν όλες τις εκφάνσεις της ζωής στην αρχαία πόλη, αλλά και τις δοξασίες και πρακτικές των κατοίκων της που σχετίζονται με τον θάνατο.

Τμήματα αρχιτεκτονικού διακόσμου, αγγεία Αττικών, Αιολικών και Ιωνικών εργαστηρίων, ένα χειροποίητο θρακικό αγγείο, πήλινα και λίθινα ειδώλια, λυχνάρια, νομίσματα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, τμήματα όπλων και πολεμικής εξάρτυσης και ποικίλα άλλα ευρήματα που χρονολογούνται από τα τέλη του 7ου αι. π.Χ. μέχρι και τους Βυζαντινούς χρόνους, αποτελούν μερικά μόνο από τα πολυάριθμα ευρήματα από το ναό του πολιούχου θεού της Ζώνης.

Στο εσωτερικό του ναού του Απόλλωνα βρέθηκε ένας «θησαυρός» 291 ενεπίγραφων θραυσμάτων αγγείων που χρονολογούνται από τον 6ο έως τον 4ο αι. π.Χ. με χαραγμένο το όνομα του θεού. Η πλειονότητα αυτών των επιγραφών αποδίδονται με ελληνικούς χαρακτήρες σε μια τοπική θρακική διάλεκτο στενά συνδεδεμένη με την ελληνική και τη φρυγική, και αποτελούν αφιερώσεις στον θεό. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έως σήμερα και με διαφορά συγκέντρωση δειγμάτων της θρακικής γλώσσας σε όλη τη Βαλκανική χερσόνησο, που αποδεικνύει την ειρηνική συμβίωση Ελλήνων και Θρακών μέσα στη Ζώνη και την ισότιμη παρουσία τους στη θρησκευτική και κοινωνική ζωή μιας ελληνικής πόλης του 4ου αι. π.Χ. Ένα μικρό δείγμα αυτών των επιγραφών παρουσιάζεται σε αυτήν την υποενότητα.

Στη Ζώνη, εκτός από τη λατρεία του πολιούχου θεού Απόλλωνα και της θεάς Δήμητρας, τα ιερά των οποίων έχουν αποκαλυφθεί, υπάρχουν επιγραφικές ή άλλου τύπου ενδείξεις για τη λατρεία της Αφροδίτης, του Διονύσου, της Κυβέλης και του Ορφέα, που παρουσιάζονται στη συγκεκριμένη υποενότητα του μουσείου.

Στην υποενότητα αυτή μπορεί κανείς να δει την αναθηματική επιγραφή, βάσει της οποίας έγινε η ταύτιση του μικρού αυτού ιερού του 4ου αι. π.Χ. και πολλά από τα εξαιρετικά αναθήματα που βρέθηκαν εκεί, το είδος και ο συμβολισμός των οποίων τα συνδέουν άμεσα με τον κόσμο των γυναικών και τη λατρεία της Δήμητρας. Από αυτά, ξεχωρίζουν τα σφυρήλατα επάργυρα, χρυσά, χάλκινα και επίχρυσα αναθηματικά πλακίδια με λατρευτικές παραστάσεις, τμήμα ενός θησαυρού διακοσίων περίπου παρόμοιων αναθημάτων. 

Αγγεία καθημερινής χρήσης, πήλινα υφαντικά βάρη, ένα χάλκινο κάτοπτρο, στλεγγίδες αθλητών, χάλκινες βελόνες, αλλά και βέλη με τις αιχμές τους και ποικίλα άλλα ευρήματα που χρονολογούνται από τον 5ο - 3ο αι. π.Χ. και προέρχονται από κτιριακά σύνολα της Ζώνης και τον Περιτειχισμένο Οικισμό, σκιαγραφούν σε γενικές γραμμές την καθημερινή ζωή στην αρχαία πόλη.

Αναφορά στις μετακινήσεις, στις εμπορικές σχέσεις και στην επικοινωνία της πόλης με διάφορες γειτονικές, αλλά και πιο μακρινές, περιοχές γίνεται με την παρουσίαση μερικών από τις ενσφράγιστες λαβές εμπορικών αμφορέων που βρέθηκαν εκεί και χρονολογούνται από τον 4ο  - 2ο αι. π.Χ. Επίσης, με την παρουσίαση νομισμάτων που προέρχονται από πολλές πόλεις του τότε γνωστού κόσμου. Η πλειονότητά τους προέρχεται από τις γειτονικές πόλεις Μαρώνεια, Άβδηρα, Δίκαια και Αίνο. Η ταυτόχρονη παρουσία νομισμάτων Θρακών βασιλέων και Ελληνίδων πόλεων φανερώνει τη στρατηγικής σημασίας για τις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ του θρακικού και ελληνικού κόσμου θέση της πόλης. 

Η Ζώνη υπήρξε η μόνη πόλη της Σαμοθρακικής Περαίας που έκοψε νόμισμα από τα μέσα έως τα τέλη του 4ου αι. π.Χ. Η θεματογραφία των κοπών της συνδέεται με τον Απόλλωνα, προστάτη της πόλης και των αποίκων. Ο επισκέπτης μπορεί να δει δείγματα και των τριών εικονογραφικών τους τύπων.

Τέλος, οι ιδιαίτερα στενές σχέσεις που ανέπτυξε η πόλη με την Αθήνα κατά την περίοδο της ακμής της, μεταξύ άλλων, αποτυπώνονται και στην πληθώρα Αττικών εισηγμένων προϊόντων που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι της Ζώνης. Τρία αντιπροσωπευτικά δείγματα Αττικής γραπτής κεραμικής παρουσιάζονται στην υποενότητα.

Οι λίθινες επιγραφές της Ζώνης είναι λιγοστές, δίνουν όμως πολύτιμες πληροφορίες για σημαντικά πολιτικά ή στρατιωτικά γεγονότα που την επηρέασαν. Από τις πέντε που παρουσιάζονται στην έκθεση, ξεχωρίζει μία «δίγλωσση» μαρμάρινη επιγραφή του τέλους του 5ου -  α’ μισού του 4ου αι. π.Χ., η οποία περιέχει τμήμα δημόσιου ψηφίσματος για την απονομή ασυλίας σε κάποιον ξένο. Η φύση του θρακικού κειμένου δεν είναι ξεκάθαρη, είναι όμως σχεδόν σίγουρο ότι πρόκειται για ένα δημόσιο έγγραφο ίδιου τύπου με το ελληνικό, γεγονός που αντικατοπτρίζει επίσημη αναγνώριση δύο συνιστωσών, της ελληνικής και της θρακικής, στο πολιτικό καθεστώς της Ζώνης και την ειρηνική συνύπαρξή τους.